Świątynia i cmentarz Konfucjusza oraz rezydencja rodziny Kong w Qufu

Tytułowy Konfucjusz, urodzony w 551 roku p. n. e. w Qufu, to jeden z najbardziej kojarzonych filozofów chińskich. Znany jest jako twórca systemu filozoficzno-religijnego, zwanego konfucjanizmem, zapoczątkowanego przez niego w V wieku p.n.e., a następnie rozwiniętego przez Mencjusza i Xunzi w III wieku p.n.e. Założenie to głosi możliwość zbudowania idealnego społeczeństwa oraz osiągnięcie pokoju na świecie, poprzez przestrzeganie obowiązków wynikających z hierarchii społecznej, zachowywaniu tradycji, porządku, ładu i czystości. Trudno powiedzieć czy konfucjanizm zaliczyć można do religii, czy filozofii – europejskie kryteria zakładają, iż jest to mieszanka pojęć ekonomicznych, społecznych, religijnych, obyczajowych oraz etycznych, które wspólnie tworzą niezdefiniowany światopogląd. System rozpowszechnił się w Korei i Chinach (I wiek n.e.), a nawet w Wietnamie i Japonii. Stał się tam dominującą doktryną państwowo-religijną, uznawaną do czasów współczesnych.

Konfucjusz wywodził się ze zubożałego rodu  dawnych władców Shang, jednak jego ojciec – Shuliang He – nosił pospolite nazwisko Kong. Kontrowersyjny charakter związku jego ojca, skazał matkę Konfucjusza oraz jego samego, na życie z dala od rodziny. W wyniku tego, dzieciństwo spędził w Qufu, gdzie od małego musiał pracować fizycznie, aby zarobić na siebie i swoją matkę. Jego cechą charakterystyczną było wypukłe czoło, które według wierzeń Chińczyków, było oznaką wysokiej inteligencji. Mając 19 lat rozpoczął karierę urzędniczą, zdobywając sławę człowieka niezwykle uczonego (prawdopodobnie poznał na pamięć klasyczną “Księgę Pieśni”), był już wtedy zdecydowanym egalitarystą. Około 530 roku p.n.e. założył własną szkołę, w której nauczano m.in. pisma, zasad dotyczących zachowania się, a także podstawowej wiedzy.

 Po otrzymaniu tytułu zarządcy, a następnie doradcy ówczesnego władcy, rozpoczął naprawianie państwa. Jednym z pierwszych działań była reforma systemu podatkowego (dążył do ustanowienia niskich podatków). Domagał się również objęcia wysokich stanowisk przez ludzi szlachetnych i uczonych, bez względu na ich pochodzenie. Doktryna zaproponowana przez filozofa, została spisana w kanon Sishu (“Czteroksiąg”), w którego skład wchodzą cztery części, m.in.: “Wielka Nauka” oraz “Doktryna Środka”. Wkrótce po tym zarządził burzenie murów miast, zajmowanych przez buntownicze rody, co wywołało jeszcze większy bunt, zmuszając Konfucjusza do opuszczenia księstwa. Przez kilkanaście lat błąkał się po sąsiednich państwach, nie znajdując posady, co utrudniała jego wrodzona wyniosłość. W 483 roku p.n.e. wrócił do Lu i objął stanowisko nauczyciela. Liczne opowiadania głoszą, że po jego śmierci uczniowie opłakiwali go przez 3 lata. Został pochowany w Qufu, gdzie do dziś znajduje się jego grób.

Uważał że wrodzone dobro, drzemiące w każdym człowieku, należy dostrzec, rozpoznać, a następnie pielęgnować. Ponad sercem zawsze stawiał rozum i wiedzę, które należy rozwijać przez całe życie. Wraz z jego nauką organizowano w Chinach nowe obrzędy i ceremonie – pogrzeby oraz rytuały składania ofiar duchom zmarłych przodków. Dzięki Konfucjuszowi do obrzędów religijnych wprowadzano elementy muzyczne – taniec i śpiew. Jego uczynki sprawiły, że z czasem zaczął być postrzegany jako bóstwo, któremu należy oddawać cześć. Do dziś uważany jest za jednego z najwybitniejszych mędrców stąpających po Ziemi. Według jego filozofii utrzymywano ład społeczny w Chinach przez ponad dwa tysiące lat.

Świątynia Konfucjusza (z chińsk. Kong Miao) w Qufu, należąca do prowincji Shandong (Szantung), we wschodnich Chinach, pierwotnie powstała jako niewielkich rozmiarów pawilon pamięci. W Okresie Wiosen i Jesieni (między 770 lub 722 a 480 rokiem p.n.e.) miasto Qufu było stolicą państwa Lu, założonego w X wieku p.n.e. W miejscowości zachowała się między innymi Świątynia Konfucjusza, Cmentarz Konfucjusza oraz Rezydencja Rodziny Kong. Za czasów dynastii Ming i Qing pawilon pamięci rozbudowano do rozmiarów 1/5 centrum miasta. Główną budowlę kompleksu jest tzw. Pawilon Dacheng, który w 1724 roku został przebudowany ostatni raz. Wzniesiono go z kamienia pochodzącego z gór Xishan, wspierając rzeźbionymi kolumnami dach okryty szkliwionymi (składającymi się z drobno zmielonej kamionki), żółtymi dachówkami. Dawniej odprawiano tam rytuały, aby uczcić dzień urodzin Konfucjusza. Polegały one na tańcu ku czci wielkiego mędrca przy akompaniamencie bębnów oraz przy śpiewach w świetle otaczających pochodni.

Obecnie w miejscowym muzeum wystawiano instrumenty muzyczne, wykorzystawane podczas owej uroczystości. Przy północnym krańcu świątyni stoi pawilon Shengji Dian, gdzie znajdują się pochodzące z końca XVI wieku rzeźbione kamienie, przedstawiające sceny z życia Konfucjusza. Są to jednak jedynie kopie jeszcze starszych tablic, które najprawdopodobniej nie zachowały się w zbyt dobrym stanie. Oprócz tego na terenie kompleksu świątynnego znajduje się przeszło tysiąc stel z inskrypcjami z okresu od dynastii Han (druga dynastia cesarska Chin), aż po dynastię Qing (ostatnia dynastia cesarska Chin, nazywana też dynastią mandżurską).

Rezydencja Konfucjusza wzniesiona została w XVI wieku, jednak w późniejszych latach była kilkakrotnie rozbudowywana. Obecnie składa się z pawilonów i licznych sal, tworzących niemalże labirynt. Ponadto uznawana jest za najbardziej okazałą siedzibę magnacką w Chinach. Przetrwały w niej stare meble, ceramika, a nawet rękodzieła, wystawiane często w gablotach. Od wschodu bramy wznosi się tzw. Wieża Schronienia, gdzie w czasie powstań chłopskich ukrywali się członkowie rodu Kong . W skład kompleksu wchodzą gabinety, pokoje gościnne, biblioteki, małe świątynie i apartamenty przeznaczone dla dalszych członków rodu.

Cmentarz Konfucjusza, nazywany również Lasem Konfucjańskim, położony jest około 2 km na północ od Rezydencji Konfucjusza. To najlepiej zachowany stary cmentarz w Chinach, a także największy sztuczny park.  Powierzchnię o wymiarach 200 ha, otacza mur o długości około 10 km. Pochowano tu samego Konfucjusza, a następnie jego potomków (do dziś istnieje prawo do pochowania w tym miejscu członków rodziny Kong). Do miejsca pochówku wielkiego filozofa prowadzi droga, wzdłuż której ustawiono kamienne posągi gryfów, panter i strażników. Sam grób stanowi prosty, ogrodzony kopiec porośnięty trawą. Zdobi go stojąca przed nim stela, pochodząca z okresu dynastii Ming (XIV-XVII wiek). Oprócz tego, na terenie parku znajdują się liczne świątynie, pawilony, rzeźby, a także zdobione tablice i kamienie nagrobne.

Od 1994 roku “Świątynia i Cmentarz Konfucjusza oraz Rezydencja rodziny Kong w Qufu” znajduje się na liście Światowego Dziedzictwa UNESCO. Te trzy miejsca są znane w Qufu, jako San Kong, czyli Trzy miejsca konfucjańskie. Obiekt do dnia dzisiejszego przyciąga wielu turystów, będąc jednocześnie niezwykle ważną częścią kultury chińskiej. Ponadto charakteryzuje się niezwykle pięknymi widokami (Dacheng Hall, Platforma morelowa), wzbogaconymi licznymi zabytkami sprzed wielu lat, takimi jak stele, rzeźby czy  pierwsze budowle.